Rusiya - Şimali Koreya anlaşmasının pərdəarxası - Ukraynaya 100 minlik ordu yeridilə bilər

Noyabrın 24-də Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi Anatoli Bargileviç Rusiyanın Kursk vilayətində 11 mindən çox Şimali Koreya əsgərinin olduğunu bildirib. O qeyd edib ki, KXDR-dən olan silahlı birləşmələr artıq Ukrayna ordusuna qarşı döyüşlərdə iştirak edib. Onun sözlərinə görə, Şimali Koreya hərbi qulluqçuları Rusiyanın Uzaq Şərqinin yerli sakinləri kimi “maskalanıb”.

Bundan əvvəl ABŞ Dövlət Departamentinin mətbuat katibi Vedant Patel deyib ki, KXDR-dən olan hərbçilər artıq Kursk vilayətində döyüşürlər. Bu məlumatı Cənubi Koreya kəşfiyyatı da təsdiqləyib.

Patelin sözlərinə görə, Rusiyaya göndərilən 10 mindən çox Şimali Koreya əsgərinin əksəriyyəti Kursk bölgəsinin qərb hissəsində cəmləşib və Rusiya qüvvələri ilə birlikdə döyüş əməliyyatlarında iştirak etməyə başlayıb. Şimali Koreya hərbçiləri Rusiya ərazisində artilleriya, pilotsuz uçuş aparatlarından istifadə, piyadalardan istifadə etməklə döyüş əməliyyatları və səngərlərin təmizlənməsi üzrə təlim keçib.

Lakin onların döyüşlərdə iştirakı, itkiləri və ya ukraynalılar tərəfindən əsir götürülməsi ilə bağlı heç bir əyani sübut yoxdur.

“AzPolitika” xəbər verir ki, “Radio Svoboda” Şimali Koreya qoşunlarının Rusiyaya göndərilməsi ilə bağlı hazırda əldə olunan son məlumatları toplayıb. Həmçinin, Cənubi Asiya üzrə ekspert, Londondakı “King's College”nin professoru və Təhlükəsizlik Mərkəzinin Koreya yarımadası məsələləri üzrə baş mütəxəssisi Ramon Paçeko ilə danışıb.

Rusiyaya nə qədər Şimali Koreya əsgəri gedə bilər?

Şimali Koreya hərbçilərinin Ukraynaya qarşı müharibəyə göndərilməsi ilə bağlı məlumat oktyabrın sonunda ortaya çıxıb. Ukrayna və Qərb kəşfiyyatı o zaman onların sayını 10-12 min nəfər hesab edirdi.

Vladimir Putin Rusiyada Şimali Koreyadan olan hərbçilərin olmasını inkar etməyib: “Şimali Koreya ilə “hərtərəfli strateji tərəfdaşlıq” müqaviləsinin dördüncü maddəsinə istinad edərək, “tərəflərdən biri bir və ya bir neçə dövlətin silahlı hücumu nəticəsində müharibə vəziyyətinə düşərsə, digər tərəf dərhal BMT Nizamnaməsinin 51-ci maddəsinə, KXDR və Rusiya Federasiyasının qanunlarına uyğun olaraq, bütün mövcud vəsaitlərlə ona hərbi yardım göstərir”. Putin qeyd edib ki, Pxenyan Rusiya ilə razılaşmalara ciddi yanaşır: “Bu maddə çərçivəsində nəyi və necə edəcəyik, bu bizim işimizdir”.

“Bloomberg”-in G20 sammitindəki mənbələri bildiriblər ki, KXDR hakimiyyəti Rusiyaya yüz minə qədər hərbçi göndərə bilər. Bununla belə, onlar bu hesablamaları ilkin adlandırıblar və qeyd ediblər ki, bu cür qərar verilsə belə, yüz minlik kontingent birdən-birə döyüş bölgəsinə yerləşdirilməyəcək.

Ukraynanın Cənubi Koreyadakı səfiri Dmitri Ponomarenko da oxşar şərh verib. O deyib ki, Ukrayna hakimiyyəti Kursk bölgəsinə göndərilən 15 min Şimali Koreya əsgərinin bir neçə aydan bir rotasiya ediləcəyini gözləyir.

Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski Rusiyadakı Şimali Koreya qruplarının sayının yüz min nəfərə çatacağını deyib. O, bu qədər hərbçinin döyüş əməliyyatlarında birdəfəlik iştirakını nəzərdə tutub-tutmadığını dəqiqləşdirməyib.

Koreya yarımadası üzrə ekspert Ramon Paçeko razılaşır ki, Kim Çen In istəsə, Şimali Koreya hakimiyyəti Rusiyaya eyni vaxtda 100 min əsgər göndərə bilər. Paçeko əmindir ki, KXDR ordusunun bir milyon yarım əsgərdən ibarət olması belə bir addımı “ağrısız” atmağa imkan verir.

Top yemi, yoxsa elit ordu?

Cənubi Koreya kəşfiyyatı iddia edir ki, KXDR-dən olan hərbi qulluqçular Rusiyadakı Dəniz Piyadaları Korpusu və Hava Desant Qüvvələrinə təyin edilib. Qeyd edək ki, KXDR ordusunun hansı bölmələrinin əslində Rusiya tərəfində döyüşmək üçün gəldiyi barədə çox az məlumat var.

Cənubi Koreya kəşfiyyatı həmçinin iddia edib ki, müharibədə iştirak etmək üçün Rusiyay gələn Şimali Koreya qoşunlarının ən azı bir hissəsi KXDR-in 11-ci ordusunun elit "Fırtına Korpusu"nun piyadaları olub. 2015-ci ildən xüsusi təyinatlılara rəhbərlik edən general Kim Yonq Bok KXDR-in qüvvələr qrupunun komandanı təyin edilib. Yonq Bokun xüsusi olaraq "Fırtına Korpusunun" döyüşçülərinə komandanlıq etmək üçün gəlməsi faktını Qərb mediası da yazıb. Yonq Bok ilə birlikdə KXDR kəşfiyyatının rəhbəri Ri Çanq Ho və Baş Əməliyyatlar İdarəsinin rəhbəri Sin Kum Çol da Rusiyaya gəliblər. Onlar Rusiyadakı 500 Şimali Koreya zabitindən ibarət qrupun bir hissəsi olub.

Ukraynanın Kursk vilayətinin Maryino şəhərindəki komanda məntəqəsinə raket zərbəsi endirməsi nəticəsində artıq bir neçə Şimali Koreya zabiti həlak olub, bir general isə yaralanıb. Adı açıqlanmayan generalın yaralanmasından Qərb rəsmiləri də danışır. Kim Yonq Bokun zərbə zamanı Maryinoda olub-olmadığı və xəsarət alıb-almadığı məlum deyil.

Ukrayna kəşfiyyatındakı “Financial Times” mənbələri real döyüş təcrübəsinin olmaması səbəbindən Şimali Koreya bölmələrinin döyüş effektivliyini şübhə altına alır. RAND-ın analitiki Scott Boston da hesab edir ki, Şimali Koreya rəsmiləri çətin ki, Rusiyaya ən bacarıqlı bölmələrini göndərsinlər, çünki Rusiya ordusunun kiçik piyada qrupları şəklində hücum taktikasını nəzərə alsaq, onlar itki verə bilərlər.

Bundan əlavə, Boston qeyd edir ki, dil baryeri və iki ordunun taktika fərqi də Rusiyadakı KXDR ordusu üçün əməliyyatların əlaqələndirilməsi baxımından problemə çevriləcək.

Ramon Paçeko hesab edir ki, Rusiyadakı Şimali Koreya kontingenti elit və nizami qoşunların qarışığıdır. Eyni zamanda, o qeyd edir ki, söhbət təhlükə yaranarsa, Kim Çen Inın ailəsini birbaşa qoruyacaq elit qoşunlardan getmir. 

Ekspert qeyd edir ki, KXDR ordusunun real döyüş imkanları haqqında çox az şey məlumdur: “Biz bilirik ki, onlar Rusiya, Ukrayna və hətta Cənubi Koreya orduları qədər yaxşı təchiz olunmayıb, eyni zamanda, onlar yüksək texnologiyalı silahlarla yaxşı rəftar edə bilmirlər. Atıcı silahlardan istifadə etməkdə kifayət qədər bacarıqlıdırlar və bu, hazırki döyüşlərdə piyadaların az itki verməsini şərtləndirir. KXDR ordusunun yerləşdiyi Koreya yarımadasında aldıqları təlimlər, iqlim, coğrafi şərait və s. amillər Kursk bölgəsindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir”.

Bundan əlavə, Paçeko qeyd edir ki, Şimali Koreya qoşunları kəşfiyyat missiyaları həyata keçirə, minaları aşkar edib təmizləyə, səngərlər qaza və istehkamlar qura bilərlər.

Şimali Koreya rəsmiləri döyüşlərdə iştirakın Şimali Koreya əsgərlərinə gələcəkdə faydalı ola biləcək əvəzolunmaz təcrübə qazandıracağına inana bilərlər.

Eyni zamanda, Paçeko Şimali Koreya hərbi qulluqçularının kiçik bir hissəsinin fərarilik etməyə çalışacağını istisna etmir, lakin belə hallar mütləq şəkildə geniş yayılmayacaq.

Pul, düyü, sanksiyalardan yayınmaq... Şimali Koreyaya niyə bunlar lazımdır?

Şimali Koreya hərbçilərinin müharibədə iştirak şərtləri açıqlanmayıb, lakin görünür, Pxenyan hakimiyyəti müharibədə iştirak etmək üçün canlı qüvvə ilə təminat müqabilində Rusiyadan əhəmiyyətli müxtəlif yardım paketləri alır.

Belə ki, Şimali Koreya Rusiyadan 700 min ton - adi haldan 600 min ton çox düyü alıb. Bu, KXDR-də illik düyü istehsalının 17%-ni təşkil edir.

Bundan əlavə, Rusiya mart ayından Şimali Koreyaya ən azı bir milyon barel neft tədarük edib. Şimali Koreya nüvə proqramının həyata keçirilməsinə görə BMT-nin sanksiyaları altındadır və ildə 500 min bareldən çox neft ala bilmir.

Alman “Fridrix Nauman” Fondunun hesablamalarına görə, Şimali Koreya da Rusiyaya təxminən 5,5 milyard dollar dəyərində silah sata bilər. Bu məbləğ ölkənin ÜDM-nin dörddə biri sayılır.

Bundan əlavə, Rusiya böyük ehtimalla Pxenyanın göndərdiyi koreyalı hərbçilərin maaşlarını Şimali Koreya hakimiyyətinə göndərir: “Bu, Şimali Koreya büdcəsinə ildə 200 milyon dollar verə bilər. Şimali Koreyada kəskin xarici valyuta qıtlığı yaşanır və bu pullar ölkə büdcəsinə ciddi bir inyeksiya olacaq.

Söhbət adambaşına ayda təxminən 2000 dollardan gedir ki, bu da döyüş bölgəsində Rusiya müqaviləli əsgərinin maaşı ilə müqayisə oluna bilər. Bu, Şimali Koreya sakininin 83 illik maaşıdır, lakin KXDR tərəfindəki müharibə iştirakçıları bu pulun böyük hissəsini görməyəcəklər”, - Paçeko hesab edir.

"Əsgərlər bunu almayacaq. Mən Rusiyanın əsgərlərə birbaşa maaş verəcəyini və Şimali Koreya rejiminin buna icazə verəcəyini düşünmürəm. Bəli, pulun bir hissəsi əsgərlərə və onların ailələrinə gedəcək. O da göz qabağındadır ki, onlar Rusiyada olduqları müddətdə Rusiya hökuməti və Rusiya ordusu tərəfindən qidalandırılırlar, lakin maaşların çoxu mütləq rejimin ehtiyaclarına gedəcək”, - o əlavə edib.

Digər şeylərlə yanaşı, Rusiya hakimiyyəti yardım müqabilində KXDR-ə zenit raketləri ötürub. Paçeko Şimali Koreyanın nüvə proqramının inkişafına yardımı da istisna etmir: “Düşünürəm ki, biz rusiyalı ekspertlərin və mühəndislərin Şimali Koreyaya, xüsusən də Ukraynanın işğalı başa çatdıqdan sonra raket proqramlarının və ola bilsin ki, nüvə proqramlarının inkişafına kömək etmək üçün getdiyini görəcəyik. Baxmayaraq ki, KXDR-in nüvə proqramının əslində hansı mərhələdə olması barədə dəqiq təsəvvürümüz yoxdur”.

Bundan əlavə, o qeyd edir ki, Rusiya BMT Təhlükəsizlik Şurasında olduğu üçün Şimali Koreyaya qarşı yeni sanksiyaların və istənilən qətnamənin qarşısını ala bilər. Paçeko hesab edir ki, bu gün KXDR üçün ən vacib tərəfdaş Çin deyil, Rusiyadır. Bununla belə, o, gələcəkdə vəziyyətin yenidən dəyişə biləcəyini də istisna etmir.

Cənubi Koreya hazırda Ukraynanı yalnız məhdud imkanları olan silahlarla təmin edir. Bundan əlavə, Cənubi Koreya ABŞ-yə Ukrayna üçün nəzərdə tutulan yarım milyon döyüş sursatı verməyə razılaşıb. Seul həmçinin Ukraynaya Koreya komponentləri olan “Krab” özüyeriyən artilleriya sistemlərinin tədarükü üçün Polşaya ixrac lisenziyası verib. Polşanın özüyeriyən silahları Koreya şassisindən istifadə edir.

Seul Kiyevə birbaşa silah tədarükündən yayınır. Bu, həm də onunla izah olunur ki, ölkə Konstitusiyasına görə, Cənubi Koreya müharibə edən dövlətlərə silah verə bilməz.

Cənubi Koreya nə düşünür?

İyun ayında Cənubi Koreyanın milli təhlükəsizlik üzrə müşaviri Çanq Ho-jin bildirmişdi ki, ölkəsi Rusiya ilə KXDR arasında əməkdaşlıq və müdafiə sazişi bağlandıqdan sonra Ukraynaya silah tədarükünü nəzərdən keçirəcək. Lakin o zaman məsələ danışmaqdan uzağa getmədi.

Buna baxmayaraq, bu cür təchizatlara ehtiyac barədə müzakirələr davam edir: qeyri-rəsmi məlumatlara görə, Cənubi Koreya hələ də həm birbaşa silah tədarükü, həm də Kiyevə kəşfiyyatçı və müşavirlər göndərməyi düşünür. Seul həmçinin satdığı sursatların üçüncü ölkələrə tədarükünə qoyulan qadağanı tamamilə aradan qaldıra bilər. Silahlara gəlincə, Cənubi Koreyanın hərbi sənaye kompleksi həqiqətən də dünyada ən böyük komplekslərdən biri hesab olunur, lakin Seulun ixrac imkanları ölkənin hərbi doktrinasına görə əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşdırılır: səfərbərlik və şimal qonşusu ilə müharibə vəziyyətində olduğuna görə, hətta köhnə silahlar da tamamilə silinmir, lakin ehtiyatda saxlanılır.

Seul Kiyevə hansı silahları verə bilər?

Noyabrın 27-də Ukraynanın Müdafiə naziri Rustem Umerovun başçılıq etdiyi nümayəndə heyəti Cənubi Koreyaya səfər edib və bu ölkənin Prezidenti Yoon Seok Yeol və Müdafiə naziri Kim Yonq Hyunla görüşüb . Bildirilir ki, səfərin məqsədi silahların, xüsusilə də onlar üçün hava hücumundan müdafiə sistemlərinin və sursatların tədarükü məsələsini müzakirə etmək olub. Bir neçə gün sonra ABŞ-nin müdafiə naziri Lloyd Ostin ilə danışıqlardan sonra Cənubi Koreyanın müdafiə naziri Şimali Koreya bölmələrinin hərbi əməliyyatlar zamanı hərəkətlərini öyrənmək üçün Ukraynaya hərbi müşahidəçilər missiyasının göndərilməsi ideyasını dəstəklədiyini bildirib .

Nəhayət, noyabrın 28-də məlum oldu ki, Seul Kiyevin silah satmaq tələbindən imtina edib. “Reuters” qeyd edir ki, son rəy sorğularına əsasən, Cənubi Koreyalıların 82%-i Kiyevə silah tədarükünün əleyhinədir. “Cənubi Koreya hökuməti belə bir qərar üçün daxili dəstək zəif olarsa və növbəti ABŞ hökuməti ilə münasibətlər bu qərara görə pisləşə bilərsə, hərbi dəstəkdən daha az istifadə edəcək, - Siyasət Araşdırmaları İnstitutunun analitik Yang Uook izah edir.

Eyni zamanda, Ramon Paçeko hesab edir ki, Pxenyanla Moskva arasında münasibətlərin sürətli inkişafını nəzərə alaraq, Seuldan Kiyevə hava hücumundan müdafiə sistemləri və hücum silahlarının tədarükü ilə bağlı qərarın verilməsini istisna etmək olmaz.

“AzPolitika.info”