Autizm spektr pozuntusu (ASD) geniş bir spektri əhatə edən inkişaf pozuntusudur. Asperger sindromu isə bu spektrin bir hissəsi kimi qəbul edilir. Bu yazıda autizm və asperger sindromunun əsas fərqlərini araşdıracağıq.

1) Təsnifat

Autizm: Autizm, sosial qarşılıqlı əlaqələrdə, ünsiyyətdə və davranışlarda çətinliklərlə xarakterizə olunan bir pozuntudur. DSM-5 (Amerika Psixiatrlar Assosiasiyası tərəfindən hazırlanan Diaqnostik və Statistik Manuel) autizmi geniş bir spektr olaraq təsnif edir.

Asperger sindromu: Asperger sindromu, autizm spektrindəki daha yüngül bir formadır. Bu sindromda inkişaf geriliyi yoxdur, lakin sosial bacarıqların və qarşılıqlı əlaqələrin çətinliyi özünü göstərir.

2) Simptomlar

Sosial bacarıqlar:

Autizm: Uşaqların sosial qarşılıqlı əlaqələrində ciddi çətinliklər, duyğu ifadəsində qeyri-adi davranışlar olur.

Asperger: Sosial çətinliklər olsa da, Asperger sindromu olan insanlar adətən daha yüksək səviyyədə sosial ünsiyyət bacarığına sahibdirlər, amma bəzən sosial ipuçlarını anlamaqda çətinlik çəkirlər.

Davranış:

Autizm: Davranışlar daha sərt və təkrarlayıcı ola bilər.

Asperger: Asperger sindromu olan şəxslər də eyni şəkildə təkrarlayıcı davranışlar göstərə bilərlər, lakin bu, daha az kəskin ola bilər.

3) İntellektual qabiliyyət

Autizm: İntellektual qabiliyyətlər geniş bir spektrdədir. Bəzi autizmli insanlar ciddi inkişaf geriliyi yaşaya bilər, bəziləri isə yüksək intellektual potensiala sahibdir.

Asperger: Asperger sindromu olan insanlar adətən orta və ya yuxarı orta intellektual qabiliyyətə malikdirlər. Onlar konkret mövzulara dair dərin biliklərə sahib ola bilərlər.

4) Müalicə və dəstək

Hər iki vəziyyət üçün dəstəkləyici müalicələr var, amma yanaşmalar fərqli ola bilər:

Autizm: Davranış terapisi, ünsiyyət bacarıqları inkişaf etdirən proqramlar və müxtəlif müalicə üsulları tətbiq olunur.

Asperger: Terapiya daha çox sosial bacarıqların inkişafına yönəlir. Asperger sindromu olan insanlar üçün qrup terapiyası və sosial bacarıq məşğələləri faydalı ola bilər.

5) Fərdi hekayələr

Asperger sindromu və autizmli insanların yaşadıqları çətinliklər və uğurlar fərqlidir. Bir çox Asperger sindromu olan insanlar, öz fərqliliklərini qəbul edərək cəmiyyətə inteqrasiya etməyə çalışır, eyni zamanda autizmli insanlar daha böyük dəstəyə ehtiyac duyurlar.

Nəticə

Autizm və Asperger sindromu arasındakı fərqləri anlamaq, bu pozuntulardan əziyyət çəkən insanların ehtiyaclarını daha yaxşı qarşılamaya kömək edir. Hər iki halda da, fərdi yanaşma, müalicə və dəstək vacibdir. Bu fərqliliklərin başa düşülməsi, cəmiyyətin bu insanlara daha çox anlayışla yanaşmasına və onların potensialını ortaya çıxarmağa kömək edə bilər.

Beləliklə, autizm və Asperger sindromu arasındakı fərqləri anlamaq, daha inkluziv bir cəmiyyət yaratmaq üçün vacibdir.

Psixoloq M.Almara Ağaqızı

PRİM – “Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf  Mərkəzi”nin direktoru

(Psixoloqla əlaqə saxlamaq istəyənlər Bakı şəhəri, Zahid Xəlilov 48A, Elmlər m/st yaxınlığında yerləşən “PRİM” Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf  Mərkəzinə müraciət edə və ya 050 777 80 04 mobil nömrsi ilə birbaşa Almara Ağaqızı ilə əlaqə saxlaya bilərlər. Həmçinin https://www.instagram.com/almara.melikova.aga_qizi/?igsh=MWJwOW52Y2t4bHVkeA%3D%3D instagram səhifəsi vasitəsi ilə də Almara xanımla kontakt yarada bilərlər.)