Rusiyada silsilə yanğınlar və partlayışlar – Ukrayna kəşfiyyatı törədir, yoxsa nəzarət sistemi çöküb?

 Artıq bir neçə həftədir ki, Rusiyada demək olar ki, hər gün sənaye müəssisələrində, anbarlarda, ticarət mərkəzlərində partlayışlar və yanğınlar baş verir. Fövqəladə Hallar Nazirliyi bütün iri ticarət mərkəzlərində və anbarlarda siqnalizasiya və yanğınsöndürmə sistemlərinin olub-olmaması və ya işləməsi, habelə qəza çıxışlarının vəziyyətinin yoxlanılmasını təklif edib.

Xatırladaq ki, Ukrayna ilə müharibə başlayandan sonra hakimiyyət ilin sonuna qədər biznes yoxlamalarına moratorium qoymuşdu.

Dekabrın 18-dən 19-na keçən gecə İrkutsk vilayətinin Ust-Kutski rayonunda Markovskoye yatağından təbii qazın kompleks hazırlanması üçün istifadə olunan texnoloji qurğu 400 kv. metr sahədə yanıb. Yanğın texnoloji qaz emalı qurğusunun kompleks sınaqları zamanı baş verib. Hadisə zamanı ölən olmayıb, 7 nəfər yaralanıb, onlardan ikisinin vəziyyəti ağırdır. Yaralılar təcili tibbi yardım helikopteri ilə Bratsk şəhərinə aparılıb. Orta ağır vəziyyətdə olan dörd nəfər isə Ust-Kutsk şəhər xəstəxanasına yerləşdirilib. Digər zərərçəkmişin isə ayağından don vurub və ev şəraitində müalicə olunacaq. Yanğının söndürülməsində 155 nəfər iştirak edib.

Bu, demək olar ki, hər gün baş verən və son vaxtlar Rusiyanın müxtəlif bölgələrindən gələn iri yanğın və partlayış xəbərləri silsiləsindən biridir. Mütəxəssislər “Sibir.Realii” portalına belə qəzaların ən çox rast gəlinən səbəbləri barədə danışıb və qəzaların niyə tez-tez baş verməsi ilə bağlı öz fərziyyələrini bildiriblər.

Dekabrın 15-də Anqarsk Neft-Kimya Şirkətinin ərazisində iki nəfərin öldüyü və beş nəfərin yaralanması ilə nəticələnən güclü yanğın baş verib. Bu, bir ay ərzində ikinci hadisədir - 27 noyabr 2022-ci ildə zavodda istilik dəyişdiricisinin texniki qurğusunun yanması nəticəsində ANHK-nın binalarından biri tamamilə dağılmışdı.

Anqarsk, İrkutsk və onların ətrafında yerləşən qəsəbələrin sakinləri bildiriblər ki, yanğının başlaması elə güclü partlayışla müşayiət olunub ki, bəziləri bu səsi zəlzələ kimi qəbul ediblər. Onlar sosial şəbəkələrdə partlayışın zavoddan bir neçə kilometr aralıda yerləşən binanın tavanına zərər verdiyini göstərən video yayıblar.

Zərbə dalğasının təsiri İrkutsk şəhərinin kənarındakı qonşu Novo-Leninoya da çatıb. Sakinlər bildirirlər ki, qapı-pəncərələri açılıb. Seysmoqraflar bunu zəlzələ kimi qeyd ediblər. Söndürmə işlərinə 100-dən çox canlı qüvvə və 25-dən çox texnika cəlb olunub. Günortaya yaxın yanğın söndürüldü. İlkin olaraq müəyyən edilib ki, ANHK-da baş verənlərə mümkün səbəb texnoloji qurğu sistemlərinin qazla çirklənməsi ola bilər.

Dünən Vladivostokda Karernaya küçəsində anbar yanıb. Ümumi yanğın sahəsi 1100 kvadratmetrə çatıb. Yanğın zamanı dam örtüyü uçub. Bu, bir həftə ərzində Rusiyada baş verən altıncı böyük yanğın idi.

Dekabrın 12-də Moskva vilayətinin Balaşixa şəhərində “StroyTrakt” ticarət mərkəzinin ərazisində yanğın baş verib. Yanğın sahəsi 10 min kvadratmetrə çatıb - bu, demək olar ki, bütün Mərkəzin od tutduğunu göstərir.

Dekabrın 9-da Ximkidə “Mega” ticarət mərkəzindəki tikinti materialları hipermarketi OBI yanıb, yanğın 18 min kvadratmetrlik binanın bütün ərazisini əhatə edib. Hadisənin boya-lak məhsulları partlaması nəticəsində meydana çıxdığı bildirilirb.

Noyabrın sonunda isə Moskvada üç dəmir yolu stansiyasının yaxınlığındakı anbarda yanğın baş verib. Avqustun əvvəlində Moskva vilayətindəki Ozon anbarında yanğın baş verib, orada yanğın sahəsi 50 min kvadratmetrə çatıb.

Bu ay Rusiyada bir gündə ən azı üç qaz partlayışı baş verib: dekabrın 4-də Yaroslav vilayətində qaz avadanlığının öz-özünə işə düşməsi səbəbindən partlayış baş verib; bir nəfər xəstəxanaya yerləşdirilib, üçmərtəbəli binanın digər sakinləri təcili təxliyə edilib.

Nijni Novqorod vilayətində partlayış nəticəsində üç mənzilin divarları uçub, bundan sonra binada yanğın başlayıb. Nijnevartovskda qaz balonunun partlamasından sonra on bir nəfər ölüb, çoxlu saydan insan yaralanıb.

Müəssisələrdə baş verən partlayışlara gəlincə, mütəxəssislər yanğın təhlükəsizliyi tədbirlərinə tam əməl olunmamasına səbəb olan bir sıra səbəbləri - fövqəladə halların qarşısının alınmasında iştirak edən işçilərin çatışmazlığı, iş sahiblərinin qənaət və yanğın təhlükəsizliyi tədbirlərinin həyata keçirilməsinə nəzarətin olmaması ilə izah edirlər.

İqtisad elmləri doktoru, Baykal Dövlət Universitetinin professoru Viktor Samarukha “Radiso Svoboda”ya deyib ki, ANHK-da problemlər, mütəxəssis çatışmazlığı ənənəvidir: “Daimi işçilərin ixtisarı, əmək haqqının azaldılması, 13-cü maaşın verilməməsi, işçilərin iş şəraitinin yaxşılaşdırılmaması... Bütün bunlar ona gətirib çıxardı ki, təhlükəsizliyə nəzarət edən sadəcə heç kim yox idi. ANHK-da vakant yerlərlə bağlı elanlarının qəzetlərdə çıxmasını nə vaxt görüblər?” ANHK əməkdaşının sözlərinə görə, partlayışın rəsmi versiyası - texnoloji qurğunun sistemlərinin qazla çirklənməsi realdan çox uzaqdır, çünki qurğu təmirdə olub və partlayış ərəfəsində işə qaytarılıb.

“Bütün işçilər əmindirlər ki, əsl səbəb təmir zamanı yol verilən səhvlərdir, lakin araşdırılsa, müəssisədə normal mütəxəssis qalmadığı, sistemli şəkildə dağıdıldığı hamıya aydın olacaq”, - o bildirib.

Martın əvvəlində hökumət 2022-ci ilin sonuna qədər planlı biznes yoxlamalarına moratorium qoyub. Qadağa “iqtisadi inkişafın davamlılığını təmin etmək və sanksiyalar qarşısında sahibkarların yükünü azaltmaq” üçün tədbirlər kompleksinin tərkib hissəsi olub. Səlahiyyətlilərin izah etdiyi kimi, planlı yoxlamalaraancaq vətəndaşların həyatı üçün təhlükə yarandıqda və sağlamlığına, ölkənin müdafiəsinə və dövlətin təhlükəsizliyinə ciddi zərər vurduqda, habelə təbii və texnogen xarakterli fövqəladə hallar təhlükəsi yarandıqda yol verilir. Eyni zamanda, bu cür yoxlamalar prokurorluq orqanları ilə razılaşdırılmalıdır.

Fövqəladə halların tezliyinin artması ilə əlaqədar Fövqəladə Hallar Nazirliyi bütün iri ticarət mərkəzlərində və anbarlarda yanğın təhlükəsizliyini yoxlamaq üçün hökumətə müraciət edib. Şöbənin rəisi Aleksandr Kurenkov bildirib ki, “mütəxəssislər siqnalizasiya sistemlərinin mövcudluğuna və işləkliyinə, yanğının söndürülməsinə, qəza çıxışlarının saxlanmasına, yanğınsöndürmə vasitələrinin mövcudluğuna diqqət yetirəcəklər; mümkün hadisələrə cavab vermək üçün kadr hazırlığının səviyyəs qiymətləndiriləcək”.

Mütəxəssislər hesab edirlər ki, obyektlərin yarıdan çoxu sınaqdan keçməyəcək. Bölgələrdəki əksər ticarət mərkəzləri sadəcə olaraq yanğın təhlükəsizliyi tələblərinə cavab vermir.